طب سنتی یک شکل از پزشکی است که بر اساس دانش و تجربه سنتی فرهنگ‌های مختلف بنا شده‌است. طب سنتی شامل استفاده از گیاهان، حیوانات، معادن و روش‌های مانند طب فشاری، طب سوزنی، طب بادکش و غیره است. طب سنتی در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و برخی از آنها دارای تاریخچه و مکتب علمی خاص خود هستند.
طب سنتی ایران یک نوع از طب سنتی است که بر اساس نظریه اخلاط چهارگانه (خون، صفرا، سودا و بلغم) و مزاج (گرم، سرد، تر و خشک) بدن انسان تشخیص و درمان می‌کند. طب سنتی ایران دارای کتاب‌ها و پزشکان مشهوری مانند قانون در طب ابن سینا، الحاوی رازی، خفی علایی و غیره است. طب سنتی ایران از داروهای گیاهی، حیوانی و معدنی و روش‌های مانند حجامت، فصد، دم کردن گیاهان و غیره استفاده می‌کند.
برخی معتقدند که طب سنتی می‌تواند جایگزین طب جدید باشد و برخی دیگر مخالف این نظر هستند. برخی هم فکر می‌کنند که طب سنتی و طب جدید می‌توانند به صورت تلفیقی و تکمیلی با هم همکاری کنند و از ظرفیت‌های هر دو استفاده کنند.
وزارت بهداشت ایران سیاست خود را بر اساس راهبردهای سازمان جهانی بهداشت که استفاده از ظرفیت طب‌های سنتی و مکمل به صورت تلفیقی با طب مدرن در نظام سلامت است، قرار داده است. این سیاست به منظور احیای و نهادینه کردن دانش بومی طب سنتی ایران و استفاده منطقی، عالمانه و کاربردی از آن در حفظ سلامت، پیشگیری و درمان بیماری‌ها با رعایت استانداردهای علمی و اخلاق حرفه‌ای پزشکی تعریف شده است.
داروهای طب سنتی مانند داروهای طب جدید ممکن است عوارض جانبی یا خطرناک داشته باشند. برخی از عوارض ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد، تداخل با داروهای دیگر، کیفیت پایین گیاهان یا استفاده از گونه‌های اشتباه باشند. برخی از عوارض ممکن است به دلیل استفاده از مواد حیوانی یا کانی باشند که ممکن است آلودگی، سموم، بیماری‌های منتقل شونده یا تاثیرات زیست‌محیطی را به همراه داشته باشند.
برای جلوگیری از عوارض داروهای طب سنتی باید احتیاط‌های زیر را رعایت کرد:
- قبل از مصرف هر دارو یا روش طب سنتی با پزشک خود مشورت کنید و از سازگاری آن با وضعیت سلامت و داروهای شما اطمینان حاصل کنید.
- فقط از منابع معتبر و مورد تأیید خرید کنید و برچسب و تاریخ انقضای دارو را بررسی کنید.
- دستورالعمل‌های مصرف را دقیقاً رعایت کنید و مقدار و مدت زمان تجویز شده را عوض نکنید.
- هرگونه عارضه یا تغییر در حالت خود را به پزشک خود گزارش کنید و در صورت لزوم مصرف دارو را قطع کنید.
- از استفاده همزمان از چندین دارو یا روش طب سنتی خودداری کنید مگر اینکه پزشک شما تأیید کرده باشد.
مصلحات غذایی در طب سنتی
مصلحات غذایی در طب سنتی به خوراکی‌هایی گفته می‌شود که باعث کاهش مضرات خوراک اصلی و افزایش خواص غذایی یا دارویی آن می‌شوند. برای هر نوع غذا یا خوراکی مصلحات مخصوص خود را دارد که با توجه به طبع و مزاج آنها انتخاب می‌شوند. برای مثال:
- برنج، مصلح: زیره‌ی سیاه، زعفران، شوید
- خیار، مصلح: نعنا و گلسرخ، رازیانه، نمک
- روغن حیوانی، مصلح: عسل، سرکه، آب‌لیمو، ترشی‌ها
- شیر گوسفند تازه، مصلح: عسل، گلاب
- شیره انگور، مصلح: روغن زیتون، زیره، نعنا
- تخم مرغ، مصلح: عسل
مصلحات غذایی در طب سنتی بر سلامت دارای تاثیرات مثبتی هستند. مصلحات باعث می‌شوند که طبع و مزاج غذا با بدن شما سازگار شود و از افزایش یا کاهش یکی از اخلاط چهارگانه (بلغم، سودا، دم، صفرا) جلوگیری کنند. مصلحات همچنین ضررهای احتمالی خوراک را کاهش داده و خواص غذایی یا دارویی آن را افزایش می‌دهند. برخی از تاثیرات مثبت مصلحات بر سلامت عبارتند از:
- کاهش قند خون با استفاده از مصلحات مانند عسل، سرکه، آب‌لیمو و زیره
- درمان یبوست با استفاده از مصلحات ملین مانند عسل، سوربیتول، خرما و آب آناناس
- پیشگیری از بیماری‌های مزمن با استفاده از مصلحات حاوی آنتی‌اکسیدان‌های پلی‌فنول مانند گلاب، عسل، آب انار و گردو
- افزایش سلامت استخوان با استفاده از مصلحات حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند عسل، گردو، کرفس و زعفران
مصلحات بر سلامت روان نیز تاثیرات مثبتی دارند. مصلحات می‌توانند با ایجاد تعادل در سیستم عصبی، افزایش سطح سروتونین (هورمون خوشحالی)، کاهش استرس و اضطراب و افزایش خلق و خوش‌بینی به بهبود روحیه و احساس خوش‌بودن کمک کنند. برخی از مصلحات مفید برای سلامت روان عبارتند از:
- گلاب که باعث آرامش، شادابی و تقویت حافظه می‌شود
- عسل که باعث تقویت مغز، کاهش خستگی و افسردگی و افزایش تمرکز و توجه می‌شود
- آب انار که باعث کاهش فشار خون، افزایش سطح هورمون ملاتونین (هورمون خواب) و بهبود خواب شبانه می‌شود
- گردو که باعث تقویت عملکرد مغز، کاهش التهابات و افزایش سطح هورمون دوپامین (هورمون لذت) می‌شود
برای جای دادن مصلحات در رژیم غذایی خود، می‌توانید از راه‌های زیر استفاده کنید:
- مصلحات را به عنوان چاشنی، سس، نوشیدنی، دسر یا میان‌وعده به غذاهای خود اضافه کنید. برای مثال، می‌توانید گلاب را به شیرینی‌ها، عسل را به چای یا شیر، آب انار را به سالاد یا آبمیوه و گردو را به موسلی یا کیک اضافه کنید.
- مصلحات را با غذاهای متناسب با طبع و مزاج خود ترکیب کنید. برای مثال، اگر طبع شما سرد و خشک است، می‌توانید از مصلحات گرم و تر مانند زنجبیل، فلفل قرمز، دارچین و زعفران استفاده کنید. اگر طبع شما گرم و تر است، می‌توانید از مصلحات سرد و خشک مانند خیارشور، سیر، پیاز و آب لیمو استفاده کنید.
- مصلحات را با توجه به فصول و شرایط جوی انتخاب کنید. برای مثال، در فصل سرما، می‌توانید از مصلحات گرم و تر مانند عسل، گلاب، آب انار و گردو استفاده کنید. در فصل گرما، می‌توانید از مصلحات سرد و خشک مانند خیارشور، سیر، پیاز و آب لیمو استفاده کنید.
جالب بود ممنون
درمورد رژیم غذایی برای اصلاح مزاج هم مطلب منتشر کنید